تمامی روش‌های تمیزکاری برای اثبات کارآیی خود در حفظ شرایط بهداشتی کارخانه و جلوگیری از آلودگی متقاطع باید معتبرسازی/صحه گذاری شوند. معتبرسازی CIP (تمیزکاری در محل) شامل احراز کیفیت تجهیزات تمیزکاری و معتبرسازی چرخه تمیزکاری است. با این حال، قبل از شروع معتبرسازی CIP، باید احراز کیفیت تجهیزات مرتبط (مانند WFI، هوای فشرده و غیره) انجام شود. در ادامه به مراحل مختلف CIP و اهمیت آنها خواهیم پرداخت.
گام اول از معتبرسازی CIP باید احراز کیفیت نصب تجهیزات (IQ) باشد تا تایید شود که تجهیزات صحیح خریداری و نصب شده اند و داده‌ها و مستندات مهندسی صحیحی در شرکت وجود دارد.
برای آشنایی با احراز کیفیت در مراحل مختلف و نیز تفاوت بین آنها می توانید به مقاله زیر مراجعه نمایید:
Qualification|IQ|DQ|OQ|PQ|URS|FAT|SAT
تفاوت بین احراز کیفیت صلاحیت و معتبرسازی صحه گذاری
سپس باید احراز صلاحیت عملیاتی (OQ) انجام شود تا عملکرد عملی و کفایت سیستم CIP و روش‌های آن تأیید و آزمایش شود. اگر برای CIP از سیستم اتوماسیون و یا نرم افزار استفاده میشود، این سیستم از نظر عملکرد، أصول برنامه نویسی و جریان منطقی فعالیت هایی که قرار است صورت گیرد، ورودی‌ها و خروجی‌ها و همچنین هشدارها معتبر سازی شود. در واقع در کنار سیستم مورد استفاده، نرم افزار نیز باید معتبر سازی شود.
برای آگاهی درباره معتبر سازی نرم افزار (Software Validation) و معتبرسازی سیستم های کامپیوتری(Computer System Validation) می توانید به مقاله زیر مراجعه نمایید:
صحه گذاری نرم افزار – تصدیق نرم افزار
صحه گذاری و معتبر سازی سیستم های کامپیوتری- بخش اول
علاوه بر این، تست های مختلفی باید بر روی هر تجهیزاتی که قرار است تمیز شوند انجام شود؛ هدف از این کار این است که سیستم CIP به اهدافی که در مرحله طراحی به آن اشاره شده است عمل کند و از حذف آلودگی های فیزیکی مواد از سطوح در طول چرخه تمیزکاری اطمینان حاصل شود. برای این منظور از ترکیبات فلورسان مانند ریبوفلاوین یا فلورسئین استفاده قرار می شود؛ محلول شیر یا سرم با خصوصیات فلورسان همچنین می‌تواند برای شبیه‌سازی “خاک و خوراک” پروتئین مورد استفاده قرار گیرد، با این حال استفاده از این ترکیبات نیاز به مراقبت ویژه برای اثبات برداشت کامل قبل از شروع تولید GMP دارد. در طول احراز کیفیت عملیاتی(Operational Qualification)، اغلب نیاز به تنظیمات تجهیزات یا پارامترهای سیکل کاری وجود دارد. همه تغییرات و تنظیمات جدید باید با دقت ثبت شوند.
معتبرسازی عملکرد چرخه تمیزکاری معمولاً به عنوان” احراز کیفیت عملکرد (Performance Qualification) ” شناخته می شود. احراز کیفیت عملکرد باید انجام شود تا مطمئن شد که سیستم CIP قادر به حذف تمامی “ذرات” از سطوح فرآیند و به شکل کارآمد است. نکته حائز اهمیت این است که این سیستم ها باید تحت شرایط ” بدترین حالت(Worst Case Scenario)” نیز به درستی عمل کنند. بنابراین، آزمایش‌های تمیزکاری باید پس از اجرای واقعی فرآیند (آماده‌سازی محیط، کشت‌های سلولی و غیره) برای هر تجهیز انجام شود. آزمایش‌ها باید به صورت “سه بار تکرار” انجام شود و در هر بار نیز این تست ها باید پاس شوند. به دلیل تنوع فراوان فرآیندها و محصولات، نهادهای قانونگذار کشورها ، ویژگی‌ها و روش‌های منحصربه‌فردی برای تشخیص اعتبار فرآیند پاکسازی تعیین نمی‌کنند. قابلیت پاکیزگی باید در پایان دوره CIP با اندازه گیری هر مورد آلوده کننده بالقوه برای فرآیند و محصول نهایی در محلول نهایی شستشو و روی سطوح تجهیزات ارزیابی شود. پروتکل‌های مفیدی در مورد انتخاب تکنیک‌های نمونه‌برداری و تعیین محدوده‌ها توسط انجمن داروهایی مختلف ارائه شده است( به عنوان مثال می توانید به Parenteral Drug Association مراجعه نمایید). برای فعالیت‌های دارویی پرکاربرد، آلاینده‌ها به طور معمول به آسانی قابل شناسایی هستند (مانند مواد فعال، اکسیپیانت‌ها یا مواد شوینده) و محدوده‌های معمول شامل غلظتی کمتر از ۱۰ppm، سطح فعالیت زیستی کمتر از ۱/۱۰۰۰ می باشند (FDA 1993). با این حال، در فرآیندهای کشت سلولی، آلاینده‌ها ممکن است سخت‌تر شناسایی شوند و حتی ممکن است ارتباطی با ماده فعال نداشته باشند. در عمل، محلولهای شستشو باید برای اجزای محیط کشت سلول، باقیمانده‌های پروتئین و یا کربن آلی تست شوند. همین موارد باید بر روی تجهیزات کشت سلولی نیز انجام شود. مشخصات فنی و ترکیبات محلول شستشوی نهایی معمولاً به گونه ای لحاظ می شود تا با آب مورد نیاز (مانند WFI) یکسان باشند. با این حال، تفاوت‌هایی در آیتم های کم اهمیت تر معمولا مشکل خاصی ایجاد نمی کند؛ به عنوان مثال، یون های ناچیزی از سدیم یا پتاسیم معمولا در کیفیت بچ تولیدی بعدی تاثیر ناچیزی خواهند داشت (با این حال، بطور پیوسته باید حضور هر نوع مشتق سایتوتوکسیک مانند مواد شوینده را بررسی کنید). با این حال، در طول معتبرسازی، نمی‌توان تنها بر آنالیز محلول های شستشو برای تأیید پاکسازی دقیق اتکا کرد؛ باید تجهیزات باز شده و سطوح داخلی به صورت بصری بررسی شوند؛ آزمون‌های مختلفی بر روی سطوح برای شناسایی حضور هر گونه آلودگی، سلولهای تخریب شده، پروتئین‌ها و آلاینده‌های شوینده، و همچنین باقیمانده‌های محلول شستشو باید انجام شود. علاوه بر این، معتبرسازی تمیزکاری باید طوری طراحی شود که رابطه‌ای بین تمیز بودن تجهیزات و یک پارامتر که به راحتی می‌توان آن را به طور روتین نظارت کرد (مانند رسانایی یا pH محلول شستشوی نهایی)، برقرار شود. با اینکار از وقفه های طولانی در خط تولید اجتناب خواهد شد و دیگر نیازی به برچیدن تجهیزات خط تولید جهت تمیزکاری و یا تمیز کاری نخواهد بود.
در هنگام تعیین آزمون‌ها و مشخصات اجرای یک “احراز کیفیت عملیاتی( PQ)” ، مهم است به شیوه استفاده از تجهیزات توجه کنید. بدیهی است که در صورت وجود تجهیزات فرآیند چند محصول، پیشگیری از آلودگی متقاطع باید یکی از اهداف اصلی معتبرسازی پاکسازی باشد. مسئله دیگر در مورد استفاده از یک سیستم CIP مشابه برای شستشوی چندین مخزن در مراحل مختلف فرآیند است. باید مد نظر داشت که این بخش نیز حساسیت های مشابهی خواهد داشت و باید سعی شود که هشدارهای توصیه ای و نیز الزامات زیستی لحاظ شوند.
برای آگاهی بیشتر درباره معتبرسازی تمیز کاری با ما تماس بگیرید.
