فهرست مطالب
انواع اتاق تمیز
روش طراحی و ساخت اتاقهای تمیز(کلین روم) انواع مختلفی دارد از جمله:
- دیوار سخت(Hardwall )
- ماژولار/ مدولار(Modular )
- سفارشی با مشخصات درخواستی مشتری(Custom)
این اتاق های تمیز در صنایع زیر استفاده میشود:
- دارویی
- تولید نیمه هادی
- الکترونیکی
- اپتیک
- صنایع نظامی
- هوافضا
- پزشکی
اتاق های تمیز به چند گروه تقسیم می شود؟
اتاق های تمیز از نظر حساسیت و نیز فشار اتاق ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند که در ادامه به جزئیات هریک خواهیم پرداخت.
گروه ۱- اتاق های تمیز با فشار مثبت( Positive Pressure Cleanrooms)
سیستم‌های تهویه مطبوع اتاقهای تمیز به ۲ دسته اتاق تمیز با فشار مثبت و منفی طبقه‌بندی می‌شوند(گرمایش، تهویه هوا و تهویه مطبوع). سیستم‌های اتاقهای تمیز با فشار مثبت هوا معمولاً برای کاربردهای پزشکی، دارویی، الکترونیک، هوافضا، اپتیک، نظامی و دفاعی و تحقیقاتی و غیره استفاده می‌شوند، جایی که هوای خارج شده از درها، سقف‌ها یا دیوارها به دلیل فشار هوای مثبت، خطرناک نیست. ایجاد نگرانی های ایمنی یا سلامتی میزان تمیزی ذرات مورد نیاز مفهوم طراحی اتاق تمیز، مقدار فیلتر هوا، CFM (فوت مکعب در دقیقه) و کل تهویه مطبوع را تعیین می کند.
اتاقهای تمیز فشار مثبت هوا معمولاً در محدوده فشار هوا از ۰.۰۲ تا ۰.۲ اینچ در ستون آب (H20) کار می‌کنند. فشار هوای مثبت به این معنی است که اتاق تمیز یا اتاق‌هایی که با هوای فیلتر شده انباشته شده اند، فشار بیشتری نسبت به فضای اطراف خارج از اتاق (ها) دارند.
گروه ۲- اتاق های تمیز با فشار منفی(Negative Pressure Cleanrooms)
اتاقهای تمیز با فشار منفی هوا برای فرآیندهای تولید خطرناک استفاده می‌شوند. اتاقهای تمیز با فشار منفی هوا نیز برای اتاقهای تمیز با سطح ایمنی زیر استفاده می شوند:
- BioSafety Level 2 Clean Room
- BioSafety Level 3 Clean Room
- BioSafety Level 4 Clean Room
لازم به ذکر است که اتاق های تمیز با کلاس بیوسیفتی سطح ۲ الی ۴ معمولا برای آزمایشگاه های تحقیقاتی و پزشکی که فعالیت های خطرناک نظیر کار روی ویروسها را انجام می دهند الزامی است. طراحی و ساخت این نوع کلین روم با سایر آنها کاملا متفاوت می باشد.
- ماژولار BioSafety Level 2- اتاق تمیز آزمایشگاه های عمومی تمیز
برخی از اتاق های تمیز برای فرآیندهای خطرناک و زیستی باید با فشار هوای منفی کار کنند.
آزمایشگاه های تمیز BioSafety Level 2 معمولاً در سطوح تمیزی بالا و با کمی فشار هوای منفی کار می کنند.
- ماژولار BioSafety Level 3 – اتاق تمیز آزمایشگاههایی با خطر زیستی و عفونی
آزمایشگاه های زیستی(بایوسیفتی لول ۳) در سطوح مختلف تمیزی با ۱۰۰% عبور “هوا یکبار عبور(۱۰۰درصد هوای تازه)”، با سطوح فشار هوای منفی خاص با کنترل فشار خودکار و ۱۰۰٪ خروج از طریق یک سیستم فیلتر HEPA کار می کند.
- اتاق های تمیز و آزمایشگاه های تمیز قابل حمل BioSafety Level 2 & 3
سطح BSL P-2 و P-3 Clean Labs. در کانتینرهای دریایی قابل حمل و سنگین برای استقرار در سراسر جهان تولید می شوند.
- اتاق های تمیز و آزمایشگاه های تمیز سیار (کامیون دار) BioSafety Level 2 & 3
آزمایشگاه های تمیز سطح زیستی ۲ و ۳ با استفاده از اندازه های مختلف بدنه کامیون استاندارد تولید می شوند و مستقیماً بر روی شاسی کامیون برای قابلیت “تحرک بالا” نصب می شوند.
نکات مهم در طراحی و ساخت اتاق تمیز
در ساخت و طراحی اتاق تمیز(کلین روم) به طور کلی موارد ذیل بایستی رعایت شوند:
- مصالح ساخت اتاق تمیز باید روی سطح رو به داخل اتاق تمیز صاف و صیقلی باشد. انتخاب رنگ برای سقف، دیوارها و درها معمولا سفید است. امروزه معمولاً از پانل ساندویچ پر شده با پلی اورتان یا پلی استایرن با روکش های پخته شده با صفحه فولادی استفاده می شود.
- سطح باید عاری از برآمدگی باشد و به راحتی بتوان از هر گونه آلودگی که رسوب می کند، پاک شود. پوشش سطح در اتاق تمیز نباید به راحتی شکسته شود و تراشه ها یا ذرات موادی که ممکن است اتاق تمیز را آلوده کنند، حذف شود.
- گوشه ها و محل اتصالات، همانطور که از داخل اتاق تمیز دیده می شوند، نباید منافذی را نشان دهند که ممکن است کثیفی را در خود جای داده و سپس پراکنده کنند. نقطه نفوذ (مثلاً برای اتاق تجهیزات، تجهیزات اعلام حریق و آبپاش ها یا سایر دستگاه ها و وسایل روشنایی) باید در حداقل مورد نیاز باشد و با نوع سیلیکونی مناسب عایق بندی شود (این چسب های سیلیکونی باید ضد قارچ باشند)
- خدمات تاسیساتی ارائه شده به تجهیزات فرآیند با لوله کشی و کابل های مخفی در فضای کلین روم قرار میگیرند. (مثلاً در مسیر ، خطوط لوله کشی ها وسیم کشی ها با صفحات فولادی پوشش داده شده با برچسب مناسب مانند جهت جریان و نشانگر مسیر نمایش داده می شوند).
- دیوار، کف و سقف در اتاق های تمیز باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که سطوح به راحتی تمیز شوند.
- سطح اتاق تمیز، به ویژه کف، باید بتواند در برابر مواد ضدعفونی کننده شیمیایی یا محصولات مایع که در اتاق تمیز استفاده می شود، مقاومت کند. در برخی از فرآیندها از اسیدهای قوی یا حلال هایی استفاده می کنند که به سطح حمله می کنند.
- نوع کف برای اتاق تمیز باید به راحتی قابل تمیز کردن باشد و مقاوم در برابر مواد شیمیایی باشد. گوشه و اتصال، پوشش هم سطحی را به خصوص در محل اتصال کف به دیوار و دیوار به دیوار برای کف به دیوار به سقف باید ایجاد کند.
- طراحی سقف و نصب سقف نباید مانع بازرسی یا ارائه خدمات دیگر توسط پرسنل شود.
- مسیرهای عبوری مواد اولیه و محصولات(Pass through )، هم فعال و هم استاندارد، باید با چراغ‌های نشانگر دو طرفه، وجود داشته باشند.
- پخش کننده های هوا در راهروها و اتاق ها باید به گونه ای طراحی شوند که از آلودگی گرد و غبار جلوگیری شود.
- دوش هوا(Air showers) برای مناطق اختصاصی با مواد دارویی حساس، فقط در خروج از مناطق قرار می گیرد.
- دسترسی به فضای تولید : تردد کارکنان با استفاده از کارتخوان های مجاورتی و یا درهای قفل شده مغناطیسی، باید کنترل شود. این دستگاه ها در ورودی محوطه تولید اتاق تمیز قرار می گیرند.
- اسپرینکلرها (آبپاش ها آتش نشانی درون سازه ای)، از نوع فرورفته برای اتاق های تمیز و آشکارسازهای دود نوع گنبدی طراحی شده است . کپسول های آتش نشانی (نوع پودری)، باید درجعبه های مهر و موم شده قرار بگیرند. در مواقع اضطراری باید به راحتی و قابل مشاهده باشد.
- برای جلوگیری از اختلال در جریان هوای مورد نظر، باید به محل و پیکربندی اجزایی مانند چراغ ها، آبپاش ها و آشکارسازها توجه شود.
- سقف باید آب بندی شود تا از ورود ذرات معلق هوا یا سایر آلاینده ها از فضای خالی سقف یا فضای فنی جلوگیری شود.
باید توجه داشت که تمام حساسیت ها برای ساخت اتاق تمیز جهت تولید محصول با کیفیت بسیار بالا می باشد. در این راستا بسیار مهم است که ساخت اتاق تمیز، توسط یک فرآیند معتبر سازی شود. در معتبر سازی ما به دنبال تایید ساخت اتاق تمیز و نیز مناسب بودن آن برای شرایط تولید هستیم. برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مقاله زیر میتوانید رجوع کنید.
شرکت توسعه کیفیت با تجربه بسیار بالا در ساخت اتاق های تمیز به ویژه کلین روم های خاص نظیر کلین روم با سطح زیستی BioSaftey Level مختلف ، آمادگی همکاری با سازمان شما را دارد. با ما در تماس باشید.
مطالب دیگر در خصوص اتاق تمیز
جهت مشاهده کلیک کنید
جهت مشاهده کلیک کنید
جهت مشاهده کلیک کنید
