کلاس بندی ( طبقه بندی ) اتاق تمیز - کلین روم (Clean Room)

فهرست مطالب

کلاس بندی ( طبقه بندی ) اتاق تمیز - کلین روم

نمای کلی اتاق تمیز

اتاق های تمیز عملاً در صنایعی استفاده می شود که ذرات ریز (Particle) می توانند بر روند تولید و کیفیت محصول تأثیر منفی بگذارند. اتاق های تمیز (کلین روم ها) از نظر اندازه و پیچیدگی متفاوت هستند و به طور گسترده در صنایعی مانند ساخت نیمه هادی ها، داروسازی، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی و علوم زیستی، و همچنین تولید فرآیندهای بسیار حساس رایج در هوافضا، اپتیک، صنایع نظامی و انرژی استفاده می شوند.

اتاق تمیز به هر فضای محدودی گفته می شود که در آن تمهیداتی برای کاهش آلودگی ذرات و کنترل سایر پارامترهای محیطی مانند دما، رطوبت و فشار در نظر گرفته شده است. یکی از مهمترین جزء کلیدی اتاق های تمیز، فیلتر هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA- High Efficiency Particulate Air) است که برای به دام انداختن ذرات با اندازه ۰.۳ میکرون و بزرگتر استفاده می شود. تمام هوای تحویل داده شده به اتاق تمیز از فیلترهای HEPA عبور می کند و در برخی موارد که عملکرد تمیزی دقیقتری لازم است، از فیلترهوای ذرات با دقت بسیار بالا(ULPA – Ultra Low Particulate Air) استفاده می شود.

پرسنلی که برای کار در اتاق های تمیز انتخاب می شوند، تحت آموزش های گسترده ای در زمینه کنترل آلودگی، قرار می گیرند. آنها از طریق ایرلاک، دوش هوا(air shower) و/یا با پوشیدن لباس های مخصوص،  وارد اتاق تمیز می شوند و از آن خارج می شوند. پرسنل باید لباس های مخصوصی بپوشند که برای به دام انداختن آلاینده هایی که به طور طبیعی توسط پوست و بدن تولید می شوند طراحی شده است.

اتاق های تمیز بر اساس میزان تمیزی هوا طبقه بندی می شوند. در استاندارد فدرال ایالات متحده آمریکا به شماره ۲۰۹ (به بندهای A تا D مراجعه کنید) ، تعداد ذرات مساوی و بزرگتر از ۰.۵ میکرومتر در یک فوت مکعب هوا اندازه گیری می شود و از این تعداد برای طبقه بندی اتاق تمیز استفاده می شود(۰.۵ Micron particle per ft3) . این نامگذاری متریک در جدیدترین نسخه استاندارد ۲۰۹E نیز پذیرفته شده است. استاندارد فدرال ۲۰۹E در آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر استفاده می شود. استاندارد جدیدتر TC 209 از سازمان بین المللی استاندارد(سازمان ISO) می باشد. این استاندارد با نام ISO14644 شناخته می شود. هر دو استاندارد یک اتاق تمیز را بر اساس تعداد ذرات موجود در هوای طبقه بندی می کنند. استانداردهای طبقه‌بندی اتاق تمیز FS 209E و ISO 14644-1 به اندازه‌گیری‌ها و محاسبات ویژه ذرات برای طبقه‌بندی سطوح تمیزی اتاق تمیز یا منطقه تمیز نیاز دارند. در انگلستان، استاندارد بریتانیایی BS5295 برای طبقه بندی اتاق های تمیز استفاده می شود. این استاندارد قرار است توسط BS EN ISO 14644-1 جایگزین شود.

اتاق های تمیز بر اساس تعداد و اندازه ذرات مجاز در حجم هوا طبقه بندی می شوند. اصطلاحات متداولی در تجهیزات پزشکی و یا داروسازی ها مانند “کلاس ۱۰۰” یا “کلاس ۱۰۰۰” درواقع به کلاس اتاق تمیز بر اساس FED_STD-209E اشاره می کنند و تعداد ذرات با اندازه ۰.۵ میکرومتر یا بزرگتر در هر فوت مکعب هوا را نشان می دهند. این استاندارد همچنین امکان درونیابی را فراهم می کند، بنابراین می توان به عنوان مثال “کلاس ۲۰۰۰” را نیز توصیف کرد.

اعداد کوچک به استانداردهای ISO 14644-1 اشاره دارند که لگاریتم اعشاری تعداد ذرات ۰.۱ میکرومتر یا بیشتر در هر متر مکعب هوا را مشخص می کند. بنابراین، برای مثال، اتاق تمیز ISO کلاس ۵ حداکثر ۱۰۵ = ۱۰۰۰۰۰ ذره در متر مکعب دارد.

هر دواستاندارد FS 209E و ISO 14644-1 روابط log-log بین اندازه ذرات و غلظت ذرات را فرض می کنند. به همین دلیل، چیزی به نام غلظت ذرات صفر وجود ندارد. هوای معمولی اتاق تقریباً کلاس ۱.۰۰۰.۰۰۰ یا ISO 9 است.

ISO 14644-1 Cleanroom Standards

مطالب دیگر در خصوص اتاق تمیز

طراحی و ساخت اتاق تمیز

جهت مشاهده کلیک کنید

تجهیزات اتاق تمیز

جهت مشاهده کلیک کنید

قوانین اتاق تمیز

جهت مشاهده کلیک کنید

تعمیرات اتاق تمیز و تاسیسات

جهت مشاهده کلیک کنید